نمایش زیرزمین

درباره نمایش زیرزمین

زیرزمین روایت برادر و خواهری یتیم است که در خانه یک سرهنگ فراری زمان شاه به سختی زندگی می کنند. ماندگار بیمار و عقب افتاده است و صفورا که ده سال کوچکتر است بار خانواده را به دوش می کشد، اما حرف و حدیث های بسیاری پشت سر اوست. از طرفی اسماعیل، قصاب محل، با برنامه ریزی قبلی سعی در تصرف زندگی آنها دارد. صفورا با طرح یک نقشه خطرناک قصد دارد تا پولی به دست آورده و از این وضعیت بگریزند اما موانعی پیش رو دارد. در این حین زمزمه های بازگشت سرهنگ زندگی آنها را بیش از پیش به هم می ریزد.

این لایه بیرونی داستان زیرزمین است. اما همه داستان نیست. زیرزمین داستان پیچیده ای از آدم ها و روابط بین آنهاست. روایت زندگی طبقه ای از جامعه است که در زیرِ زمین دفن شده اند. زیرزمین شاید داستان زندگی همه ما باشد. زندگی در پشت ماسک های مصنوعی، خو گرفته با درد و رنجی که حتی به آن عشق می ورزند، حکایت آدم های فراموش شده، حکایت کسانی که در جایگاه خودشان نیستند. در زیرزمین هیچ چیز سر جای خودش نیست.

شخصیت های اصلی نمایش زیرزمین صفورا و ماندگار هستند. اما حضور شخصیت های غایب این نمایشنامه را به هیچ عنوان نباید دست کم گرفت. شخصیت هایی که همه نماد و سمبل هستند و بار دراماتیکشان روی داستان کم از شخصیت های اصلی نیست.

در این قصه ما با دو شخصیت چند وجهی سر و کار داریم و چندین شخصیت غایب که بار دراماتیکشان روی قصه کم از کاراکترهای اصلی نیست.

آرش عباسی در زیرزمین به کنکاش زندگی طبقه ای از جامعه می پردازد که در زیرِ زمین دفن و فراموش شده اند. آدم هایی که احساس دارند و آرزو … عشق می ورزند و طالب عشق هستند … آدم هایی که گرفتارند و پای بسته … آدم هایی که به درد کشیدن خو گرفته اند … زیرزمین شاید حکایت زندگی همه ماست. مایی که سر در زیر برف فرو برده و به زندگی خو کرده ایم. مایی که به جابجایی و فراموشی آدم ها عادت کرده ایم … اینجا همه پشت نقاب های خودساخته پنهان شده اند تا شاید اندکی درد و رنج خود را فراموش کنند. حتی ماندگار قصه ما که معتقد است درد کشیدن بهترین مُسکن است!

یادداشت کارگردان

کار کردن روی این نمایشنامه چندلایه و غرق شدن در دنیای آن برایم بسی دشوار اما سرشار از لذت و درس های گرانبها بود. چرا که تک تک واژه های آن دقیق انتخاب شده و بار عظیمی از معنا را به دوش می کشد. در اجرای این نمایش سعی کردم تا به جای نمایش فقر و موضوعات کلیشه رئالیستی، به لایه های درونی آن راه پیدا کرده و دنیای پیچیده صفورا و ماندگار را به تصویر کشم. با اینکه جنس بازی ها از نوع رئال است اما فضای قصه کاملا سمبولیک بوده و در اینجا هیچ چیز سر جای خودش نیست …

شخصیت های اصلی نمایش زیرزمین صفورا و ماندگار هستند. اما حضور شخصیت های غایب این نمایشنامه را به هیچ عنوان نباید دست کم گرفت. شخصیت هایی که همه نماد و سمبل هستند و بار دراماتیکشان روی داستان کم از شخصیت های اصلی نیست.

چرا نمایشنامه زیرزمین؟

دردهای اجتماع دغدغه همیشگی من بوده و به عنوان یک هنرمند در قبال جامعه دِینی بر گردن دارم. اولین باری که نمایشنامه زیرزمین را خواندم به دلم نشست و تصمیم گرفتم آن را کار کنم و پس از خواندن 60 باره و ورود به لایه های درونی آن بود که مجذوب قلم قوی آقای آرش عباسی شدم.

قلم آقای عباسی بسیار قوی است و تک تک واژگان این نمایشنامه با دقت نظر و با هدف انتخاب شده است و بدون یک تحلیل قوی و نفوذ به لایه های درونی آن نمی توان آن را به اجرا گذاشت. بنابراین باید واژه به واژه آن را برای خودم و عوامل نمایش معنا می کردم و جمله به جمله حال و هوا، اَکت، لحن، میزانسن، حس، ریتم و … را تعیین می نمودم.

زیرزمین اولین تجربه حرفه ای من به عنوان طراح و کارگردان تئاتر بود و تا پیش از آن دغدغه اصلی من یادگیری و آموزش بود.

عوامل نمایش زیرزمین

عوامل نمایش زیرزمین را اعضای گروه هنری آسام که یک تیم منسجم دانشجویی از دانشجویان مستعد و هنرمند دانشگاه هنر و معماری دانشگاه تهران مرکزی بودند تشکیل می دادند. این دانشجویان در قالب یک گروه با نام هنری آسام گرد هم آمده اند تا با مشارکت و همدلی یکدیگر بتوانند کارهای ارزنده ای به دنیای درام تقدیم کرده و روز به روز کیفیت کار خود را بالاتر ببرند.

لیست کامل عوامل این نمایش به شرح زیر بود:

• نویسنده: آرش عباسی
• تهیه کننده، طراح و کارگردان: ظفر سهرابی نیا
• بازیگران به ترتیب ورود: حامد خسروی (ماندگار)، شیوا کوشکانی (صفورا، نازی، شهلا)، پوریا رسولی (سرهنگ)، ظفر سهرابی نیا (صدای پشت تلفن)
• مشاور کارگردان: علی مسرور
• دستیار اول کارگردان: نیلوفر محمدی
• دستیار دوم کارگردان: حامد خسروی
• برنامه ریز و منشی صحنه: سعید زینلی
• مدیر صحنه: مریم صفائی
• دستیار صحنه: پوریا سرلک
• طراح نور: کامران پورناجی
• اتاق فرمان: دلارام اصغری
• انتخاب موسیقی و صدا: نیلوفر محمدی
• عکس: شقایق اولادوطن، علم الهدی عارف
• تیزر: علم الهدی عارف
• طراح پوستر: سعید زینلی
• کاری از: گروه هنری آسام

دیالوگ های ماندگار

ماندگار: یه وقتایی درد کشیدن از صدتا قرص دیازپام ده آرامبخش تره! اصلا آدم بی درد مثه درخت بی ریشه اس خشک میشه …

صفورا: مرد واسه زن عین خلط ته گلو می مونه که تفش می کنه کف خیابون …