نگاهی به رمان “همنوایی شبانه ارکستر چوبها” نوشته رضا قاسمی

نقد رمان همنوایی شبانه ارکستر چوبها

برای خواندن رمان همنوایی شبانه ارکستر چوبها باید حوصله به خرج دهید. فصل به فصل آن را به دقت بخوانید و به هم مرتبط کنید. البته نگران نباشید چون قلم رضا قاسمی شیوا و روان است و چون شعر با ذهنتان بازی می کند. با شوخی هایش خواهید خندید و با منطقش همراه خواهید شد. با شخصیت روانی داستان آشناپنداری خواهید داشت و در عین اینکه منطقش را به سخره می گیرید اما جاهایی هم به او حق می دهید.

در ابتدا شاید فکر کنید داستان به هم ریخته است بخصوص که با فضا و مکان آن نامأنوس خواهید بود اما کمی که ادامه دهید دیگر نمی توانید رهایش کنید و تا آخر شما را به دنبال می کشد تا به جواب سوالهایتان برسید. داستان به گونه ای فانتزی و سورئال است و هر قسمت آن در دنیای عجیبی رخ می دهد که در عین عجیب و رویایی بودن اما مرز اتصالش به واقعیت بسیار قوی است به گونه ای که ذهن شما همواره درگیر این است تا با نگرشی رئال به داستان بپردازد و تحلیلش کند.

در رمان همنوایی شبانه ارکستر چوبها به گونه ای هیچ انگاری را هم می توان در سطر سطر آن جستجو کرد. راوی و شخصیت اصلی داستان که یک تبعیدی ساکن در دیار غربت است، هیچ چیز برایش مهم نیست. همه را از خود می راند. آدم را یاد بیگانه آلبر کامو می اندازد. هر چند خیلی اوقات هم دو دستی به دنیا چسبیده و وقتی مردانگی خود را در مقابل آینه مرموزش، که فقط اشیا بی جان را نشان می دهد، می بیند ناراحتی به سراغش می آید.

در این رمان شما با یک قهرمان سر و کار ندارید بلکه شخصیت اصلی یک خطاکار حق به جانب است که یک جاهایی خودش هم به اشتباهاتش معترف است. آدم را به فکر می برد و گاهی به خودمان رجوع می کنیم تا ببینیم آیا خطای مشابهی از خودمان هم سر زده است؟ زبان منطق او اما جالب است. همه چیز را با درک و منطق ناقص خودش به دادگاه قضاوت می برد.

اما اگر بخواهم شمه ای از داستان همنوایی شبانه ارکستر چوبها به شما بدهم باید بگویم این رمان حول یک شخصیت تبعیدی در فرانسه می چرخد که با پرش های گاه به گاه به اتفاقات مهم زندگی خود (از گذشته گرفته تا حال و آینده و حتی جهان پس از مرگ و ماجرای نکیر و منکر و بعد تبعید دوباره اش به زندگی دنیوی در مقام یک سگ مرموز به نام گابیک)  به شرح ماجراهایش می پردازد. او یک شخصیت روان پریش است که به قول خودش از سه بیماری عجیب رنج می برد: بیماری آینه، خودویرانگری و وقفه های زمانی. داستان شامل شخصیت های متعدد و جالبی است که در ارتباط با زندگی شخصیت اصلی به شرح ماجراها و اخلاقیات خاص آنها پرداخته می شود. ماجراهای داستان جذاب است و چون معماهایی دلنشین ذهنتان را درگیر کرده شما را به دنبال خود  می کشانند تا به روابط علت و معلولی آنها پی ببرید.

نمی توانم بگویم عاشق رمان همنوایی شبانه ارکستر چوبها خواهید شد، بخصوص که برای درک عمیق آن لازم است چند بار آن را بخوانید، اما با رمانی متفاوت از یک نویسنده خوش ذوق ایرانی مواجه خواهید بود. زبان نمادین و رمزگونه آن در نوع خودش مثال زدنی است. طنز آن خوش طنین است و از آنجایی که به بخش های متعدد و کوتاه چندصفحه ای تقسیم شده از خواندن آن خسته نخواهید شد.

جوایز رمان همنوایی شبانه ارکستر چوبها

1. برنده جایزه بهترین رمان اول سال 1380 بنیاد گلشیری
2. رمان تحسین شده سال 1380 جایزه مهرگان ادب
3. برنده بهترین رمان سال 1380 منتقدین مطبوعات